Ngoại truyện 15: Hai thái cực của A la hán

Từ Lộ tự là Đạo Hạnh người làng An Lãng hay làng Láng làm thầy cúng ở chùa Tiên Phúc núi Phật Tích tức chùa Thầy ở Sơn Tây. Khi xưa thân phụ Từ Đạo Hạnh là Từ Vinh làm Tăng quan Đô sát triều Lý, thường vào chơi làng Láng mới làm nhà ở đấy, lấy con gái họ Lăng sinh ra Đạo Hạnh.

Đạo Hạnh là người có thiên chất, lúc bé hay chơi bời, cùng với Phí Sĩ, Phan Ất, Lê Hoàn kết bạn, đêm thì cố công đọc sách ngày thì đàn sáo đánh bạc làm vui. Cha thường trách mắng biếng học nhưng sau biết cứ đêm thì chăm học lắm, bấy giờ mới không nói gì nữa.

Về sau Đạo Hạnh thi khoa Bạch liên đỗ Tăng quan. Không bao lâu cha là Từ Vinh dùng tà thuật phản ông Diên thành hầu, thành hầu họ Diên nhờ thầy phù thủy là Đại Điên dùng phép đánh chết, quẳng xuống sông Tô Lịch. Thây ông Từ Vinh trôi qua cầu Yên quyết đến bến nhà ông Diên thành hầu bỗng nhiên đứng lên trỏ tay vào trong nhà, suốt ngày hôm ấy không đi. Thành hầu phải cho vời Đại Điên. Đại Điên đến nơi quát rằng:

-Thầy chùa giận không để cách đêm. Dù sống dù chết cũng chỉ là một giấc mộng mà thôi.

Lời thâm như dao đâm sau lưng, vừa dứt thì thây xác ngã xuống trôi đi. Từ Đạo Hạnh muốn báo thù cho cha, rình khi Đại Điên đi chơi, đón đường đánh. Bỗng nghe trên không có tiếng ngăn cản:

-Chớ! Chớ!

Vì thế bỏ gậy mà chạy. Trong lòng không nguôi ý chí báo thù muốn sang Ấn Độ học phép, nhưng qua núi Kim Sĩ hiểm trở lắm phải quay về. Ông mới vào trong hang núi Phật Tích kết thành hội Bạch Liên để học phép Ngũ giáo. Nhưng ngày nào cũng tụng kinh Đại bi tâm và niệm thần chú Bà la ni đến vài chục vạn lần. Một hôm thấy thần báo mộng:

Tôi tức Tứ trấn Thiên vương đây, cảm công đức ngài trì tụng nên ở lại làm Hộ thần cho ngài, tùy thầy sai khiến tôi xin vâng lệnh.

Đạo Hạnh biết đã có thể phục thù cho cha, mới về đầu bến sông Yên quyết cầm cái gậy ném xuống sông mà bước đi. Nước sông chảy xuôi mà gậy thì trôi ngược theo hướng người trên bờ. Trông như con rồng ngược thủy vô cùng bá đạo hướng về phía cầu Tây dương. Đạo Hạnh dùng Ẩn thân thuật hay phép Tàng hình đến thẳng chỗ Đại Điên ngồi chơi bảo rằng:

-Mày còn nhớ việc ngày trước không?

Đại Điên ngẩng đầu lên trông không thấy gì. Đạo Hạnh cầm gậy đánh, Đại Điên vì thế thành bệnh mà chết.

Đạo Hạnh báo xong thù rồi từ bấy giờ tan hết oán cũ sạch nhẵn lòng trần, đi khắp nơi hỏi tìm ấn chứng, hỏi thế nào là chân tâm.

“Lâu nay vẫn đám hồng trần

Vàng còn chẳng biết, biết chân tâm nào

Xin cho trỏ bảo làm sao

Cho tìm thấy rõ kẻo nao lòng người”

Kiều tri huyền tinh đọc vài câu kệ mà đáp rằng:

“Năm âm bi quyết là vàng

Trông ra đầy mắt rõ ràng thuyền tâm

Bồ đề đạo Phật u thâm

Muốn tìm tới đó muôn tầm chẳng xa”

Đạo Hạnh chưa hiểu ý tứ ra làm sao mới đến hỏi ông pháp họ Phạm:

-Thưa ông thế nào là chân tâm?

Phạm Vân nói:

-Cái gì chẳng phải là chân tâm?

Đạo Hạnh bấy giờ mới tỉnh ra, lạy từ ông ấy rồi trở về, pháp lực ngày một tấn tới, triệu rắn gọi hùm sai khiến được cả. Vừa đi vừa đọc vài câu tâm ý:

“Có thì có tự mảy may

Không thì cả thế gian này cũng không

Thử xem bóng nguyệt dòng sông

Ai hay không có, có không là gì?”

Bấy giờ vua Lý Nhân Tông chưa có con, có người ở Thanh Hóa ra tâu rằng:

Ở ngoài bãi bể có đứa con giai lên 3 tuổi tự xưng là Hoàng tử gọi là Giác hoàng. Nhà vua có những sự gì y cũng biết cả. Vua sai sứ đến tận nơi xem quả nhiên có thế. Mới đem về kinh cho ở trong chùa Bảo Thiên, vua thấy đứa trẻ ấy thông minh thần dị lắm muốn nuôi làm con.

Các quan can ngăn rằng:

-Nó tuy linh dị nhưng tất phải thác sinh vào cung cấm mới đúng lẽ.

Vua nghe lời quan, thiết một tuần chay to bảy đêm ngày để cho đứa bé làm phép đầu thai.

Đạo Hạnh biết chuyện mà bảo riêng với chị rằng:

-Đây chính là Đại Điên muốn đầu sinh vào cửa nhà vua để báo thù. Một kẻ dùng tà thuật làm hoặc người ta đã nhiều tôi sao nỡ ngồi nhìn mà không cứu, để nó làm càn sao?

Mới bảo chị ăn mặc giả nhà sư cầm ấn pháp sư giắt lên mái nhà chỗ đàn chay bày đúng thuật Lỗ ban Thiên la địa võng. Cúng được ba hôm Giác hoàng phải bệnh chết mà không đầu thai được, ứa máu mà than rằng:

-Khắp cả thế giới chỗ nào cũng chăng lưới sắt không đường nào mà đầu thai được.

Vua sai tìm khắp nơi xem có bùa chú gì không, thì bắt được kết ấn có tên Từ Đạo Hạnh. Vua nổi giận sai bắt Đạo Hạnh vào lầu Hưng Khánh đánh trượng rồi hội quan nghị án.

Có Sùng hiền hầu đi qua, Đạo Hạnh kêu rằng:

-Xin ngài rủ lòng thương mà cứu cho tôi, tôi sẽ xin đầu thai vào cung để báo ơn ấy.

Hiền hầu gật đầu. Đến lúc hội nghị Kim hầu xin đem Đạo Hạnh ra chính pháp. Sùng hiền hầu cười mà bảo rằng:

Giác hoàng nếu có thần lực thì dù Từ Lộ chú thế nào cũng không việc gì. Nay vì thế mà phải chết, thì Giác hoàng còn kém Từ Lộ xa lắm. Dòng dõi Hoàng tộc mà đến đầu thai cũng không nổi thì đã rõ đồ thật của giả rồi.

Vua vỡ lẽ mới tha cho Đạo Hạnh. Đạo Hạnh về hầu nhà Sùng vương thấy phu nhân đang tắm mới đến sát tận nơi đứng xem. Phu nhân giận lắm bỗng thấy có đứa trẻ con chạy vào trong thùng tắm, kinh hãi mà nói chuyện với chồng. Sùng hiền hầu không trách không hỏi gì đến. Từ đấy phu nhân có mang. Đạo Hạnh dặn Hiền hầu rằng:

-Khi nào phu nhân sắp ở cữ thì phải bảo tôi biết trước.

Đúng thời khắc phu nhân trở dạ, Đạo Hạnh vội vàng tắm gội thay đồ dặn học trò:

-Bụng ao ước của ta vẫn chưa thỏa. Nay lại được thác sinh vào cửa đế vương tạm làm Thiên tử 23 năm. Nếu khi nào thân kiếp sau ta thác đi thì mới thực sự là chìm vào bể sâu không bao giờ sinh diệt nữa.

Đạo Hạnh an ủi học trò rồi hồn bay khỏi xác mà hóa. Xác ấy được người làng để trong khám phụng thờ.

Nguyễn Minh Không là người làng Đàm xá phủ Tràng an Nam định tên là Nguyễn Chi Thành. Lúc nhỏ đi học gặp Từ Đạo Hạnh, cùng nhau đến hơn 40 năm. Có thể nói mối quan hệ của Minh Không và Đạo Hạnh rất lạ kì. Ban đầu Minh Không là học trò Đạo Hạnh rồi chí khí, tư chất thiên chân của ông khiến Đạo Hạnh có phần hổ thẹn gọi trò thì ngại nên chuyển gọi thành huynh đệ rồi cùng nhau sang Ấn Độ tròn đạo. Đây là lần đầu Minh Không đi sang Tây thiên, ông đắc ngay A la hán cảnh giới tối cao của Phật pháp. Với Đạo Hạnh sau lần đầu dừng bước tại núi Kim Sĩ, đây là lần thứ hai và không thể tin nổi việc bày trò con bò hóa hổ dọa Minh Không của Đạo Hạnh mà tôi đã từng kể qua cũng chính thức báo hiệu Đạo Hạnh không đắc A la hán.

Mỗi thời đạo Phật mang một giá trị khác nhau nhưng để sản sinh ra một vị sư thầy “Bần tăng chưa ngán ai bao giờ” như Đạo Hạnh là rất hiếm. Khi Đạo Hạnh sắp hóa chuyện xưa nhắc lại mà bảo Minh Không rằng:

-Ngày xưa phật Thế tôn ta đạo quả đã tròn trặn, mà còn có báo kim tảo huống chi lâu nay phép đạo đã suy mòn thì ta giữ minh làm sao cho xiết được. Kiếp sau ta ở thế gian giữ ngôi nhân chủ chắc là không khỏi được bệnh nợ, khi ấy nghĩ đến tình mà đến cứu ta.

Qua những dự liệu trên ta thấy Đạo Hạnh là một người có Ứng thân hoàn toàn vượt trội người thường, đã có Tam minh Lục thông nhưng lại chỉ đạt Nhị quả Tư đà hàm trong Tứ thánh quả. Đã nhạt tham sân nhưng vẫn phải quay lại kiếp người thêm một kiếp nữa mới đắc A la hán. Vấn đề không phải là Đạo Hạnh tu vi kém mà chỉ là ông có muốn đắc A la hán hay không mà thôi. Chữ ngạo lộ rõ. Vì còn ham làm đế vương thêm một kiếp cho thỏa mong ước.

Khi Đạo Hạnh hóa rồi Minh Không trở về quê nhà cày cấy làm ăn, không cầu tiếng tăm với đời. Năm Thiên chương Bảo tự thứ tư đời vua Thần Tông 1136, khi vua mắc căn bệnh hóa hổ, Minh Không giữ lời mà vào chữa bệnh cho vua. Khi vào gặp vua, Minh Không mở thần thức lấy chân thân ra chuyện trò quát lớn với cung cách đầu gấu đầu mèo, kiêu ngạo láo đời y hệt Đạo Hạnh ngày xưa:

-Đại trượng phu đã phú quý mà làm đến thiên tử sao lại cuồng loạn như vậy?

Vua sợ hãi run lật đật. Minh Không sai lấy cái vạc to đun nước hòa thuốc tắm cho vua, tắm xong thì vua hết bệnh.

Minh Không mất năm Đại định thứ hai thọ 76 tuổi.